Bere hezkuntza sistema izan duen arrakasta ikusi eta gero ea nork ez duen egiten galdera hau. Sistema honen eboluzioa, pertsona bakoitzaren balorapenarekin lotuta dago. Herrialde " basto "-a da, ez du biztanle askorik eta bizitzaren tokiak sakabanatuta daude. Bestetik, fines hizkuntza oso konplexua da.
Bere hezkuntza-sistemaren asmoa, ikasleei pertsona arduratsua izaten laguntzea eta gizartean parte hartzea, kontzientzientea izanik, da. ( beti berak izan barik utzi )
Antolamendu handia duen sistema eraiki dute. Balore elijiosoak eta moralak errepetatzen dituzte eta tolerantzia handia dute. Hezkuntza Finlandiarra, hizkuntza, kultura, pertsonaren garapena egin duen herri batera lotuta dago. Modu honetaz, herritarrok leku bat dutela, haiek izateko eta aurrera egiteko. Zentzu honetaz, bakoitzak bere gaitasunak eskuratuko ditu. Finlandiako hezkuntz-sistemaren hainbat alderdi kontuan hartu daitezke:
Ikasleetan zentratuta dauden ebaluazioak lasaitu daitezke, azterketak, notak, boletinak, medailak,.. sortzen duten tentsioa kontuan hartzeko da. Karga hau arindu litzateke, batez ere ikastetxetetan. Pentsatzea ikasleek notengatik ikasten dutela faltsua da, ikasleek jarduera gehiago egingo balituzte motibatuagoak egongo lirateke, noteei jo beharrean.
Ez da zaila Curriculumean malgutasun handiagoa izatea eta ikasleei hautaketa aukera ematea. Autonomia handiagoa ematen.
Bakoitzaren ardura da ingurune lasaia eta fidakorra sortzea. Irakasleak ez luke autoritatea galduko.
Baliabideen planoan, aldaketen erresistentzia handiagoa izango litzateke. Baliabide berekin emaitza hobeagoak lortu daitezkeela esatea. Diskurtso hori sindikatuek ez dute oso ondo hartzen.
Nola heldu dira, Filandesek, horraino? Haien sistema, ebaluazio progresibo edo erreforma orokor baten emaitza da?
Gauzak ez dira izan beti gaur bezalakoak.
Irakasle baten gogorapenak...
" Hace treinta años era mucho más difícil. Los alumnos eran indisciplinados, poco motivados. Nosotros hemos cambiado gradualmente, por etapas. Ahora nos cuidamos de reponsabilizar a nuestros alumnos. "
Haien sistema era progresiboz eta koherente batez aldatu eta gero arrakasta handia izan dute. 70.urtean Finlandiak sistema selektibo bat zuen, irakaskuntza hiru adarretan banatuta zegoen: klasika, teknologika eta pre-profesional. Denborarekin, hiru adarrak bateratzea eta derrigorrezko irakaskuntza zazpi urtetik hamasei urtera ezartzea deliberatu zuten. Bestetik, udalak hezkuntzan badu boterea . Hala ere, programak Estatuaren ardura dira. 1985.urtean, taldeko mailak kendu zituzten, homogeneitasuna ezabatuz eta heterogenitasunari sarrera emanez. 1998.urtean " Basic Education Act "-k, gure orientabide legea, hezkuntza bideratzen dituen arauak eta oinarriak finkatu zituen. Gaur egun, funtzezko testu honek bere iraunaldia du.
Ebauazioa betebehar legala da.
Ikastetxe guztiak, derrigorrez, haien funtzionamenduaren eta haien emaitzen ebaluazioa egin behar dute eta argitara eman. Lizeoek ere gauza bera egin behar dute. Eskolategi guztiek ebaluazio plan bat izan behar dute eta tokiko agintariari erakutsi behar diote. Adibidez, Niniivaara lizeoan hainbat gauza ebaluatzen dituzte. Azterketen emaitzaz gain, alderdi pedagogiko , relazionalak guztiak eta lizeoaren material guztia berrikusten dira galdeketa baten bitartez eskolategi sarearen bidez. Horrela, ikasle bakoitzak eta gurasoak, bere etxetik, galderak eratzun ditzakete. Parte hartzearen tasa % 70-koa da. Praktika honek adierazten du Finlandiako helburu bat; hezkuntza zerbitzu publiko izatearen nahia. Modu honetaz, era osasuntsuz eta eraginkor batez sistema bultzatzen dute. Horrela, interesdunek zer pentsatzen eta zer behar duten ikus dezakete.
Irakasleen lanbidea, Finlandiako gizartean, ospe handi du. Herrialdeak ematen diolako hain zuzen ere. Pertsona hauek adituak dira eta lan izugarria egiten dute. Irakasle bati galdetzen badiogu; zergatik aukeratu duzu ikasketa hau? Umeak maite ditudalako erantzungo du.
"Profesores de aulas". Hauek, lehenengo gradutik seigarren gradura ematen dute klase. Eskola emateko " matriculation examination " eta umeekin esperientzia izatea, laguntzaile bezala ikastetxe edo eskola batean gutxienez hiru urte.
" Subject teachers " zazpigarren gradutik bederatzigarren gradura ematen dute klase. Diziplina batean maisutasunez lan egin ondoren, pedagogia ikasi behar dute.
Haien lana ondo burutzeko teknologi berri asko dituzte. Klaseak oso zabalak dira eta errekurtso berriak dituzte.
Irakasleak zoriontsu dira eta harro daude haien hezkuntza-sistemarekin. Askatasun pedagogiko handia dute " me gusta mi profesión porque yo puedo hacer las cosas a mi manera " ( profesor de la escuela de Kanenvala).
Bere ikasketak bukatu eta gero unibertsitatearekin erlazioa izaten jarraitzen dute. Batzutan beste ikasle batzueei beren klaseetara gonbidatzen diete .
Haien ikasketak ez dira inoiz bukatzen, beti ikasten ari dira.
Ikasle guztiak garrantzitsuak dira Sistemaren erdian zer jarri behar da, ikaslea edo ezagutza? Finlandiak dudarik gabe lehenengo aukera hartzen du. Sistemaren arrakasta ikasle bakoitzaren beharren ikerketan oinarritzen da . Finlandiak ezagutzak asko errespetatzen ditu, baina are gehiago ezagutza horiek hartzen ari direnei. " Cada alumno es importante".
Eskola " haien etxea " izango balitz ikusi behar dute. Korredoreak kolore beroekin margoztuta daude eta askotan haiek marraztutako marrazkiak zintzilita, ez dute korrika egiten. Dena oso garbia dago. Leku handiak dituzte haien lanak ondo betetzeko eta atsedena hartu behar dutenean, leku lasaiak eta erosoak dituzte.
Gazte alemaniar baten kontaketa: " Soy alumna del liceo Niinivaara, vine a pasar un año en el marco de un intercambio internacional, una vez llame por telefono celular a un profesor para pedirle unas aclaraciones sobre un punto del programa. Bastante intimidada, temía la reacción del profesor. Pero este se mostro, para mi gran sorpresa, encantado de poder hacer algo por mi. Todo el mundo es abierto y positivo. Los profesores buscan ayudar a los alumnos a aprender. Todo es extremadamente cálido y amistoso " Lapurketa ez dakite zer den, adibidez bizikleteei ez diote giltzarrapo jartzen.
Zapi urtetik aurrera irakurketarekin hasten dira. Baina ikasle batek irakurketarekin hasteko pres ez badago Haur Hezkuntzan geratu ahal zortzi urtera arte, gurasoek eta ikasleak nahi badute. Klase guztiak 45 minutokoak dira eta askotan 15 minutoko atsedenak sartzen dituzte.
Haur Hezkuntzan proba batzuk egiten dizkiete eta emaitza hauen arabera gradu ezberdinetan antolatzen dituzte. Adibidez, eragozpen handiak dituen ikasleak Lehen Hezkuntzako lehenengo gradura pasatuko da. Klase hauetan bakarrik bost ikasle egongo dira eta irakasle espezializatu bat egongo da. Fines hitz egiten ez dakiten pertsonekin denetarik egingo dute integratzeko. Egia esateko, Finlandian, ez dago etorkin askorik.
Aurreko egunean esan nuen bezala, klase bakoitzean bakarrik 25 ikasle egon daitezke, baina, egia esateko, legeak esaten du ikasle kopuru gehiena 20 ikasleak direla, baina normalean zalbuespenak egiten dira. Askotan, Lehen Hezkuntzako eta DBH-ko irakasleak laguntzaile bat du, klaseak ematen laguntzeko edo ezagutzak ulertzen asko kostatzen zaizkienei laguntzeko.
" No se puede forzar a los alumnos; es necesario darles posibilidades diferentes para aprender, para adquirir competencias "esaten du Pielisjoki ikastetxeko zuzendariak. " Por eso reina en las clases una atmosfera de sana cooperación donde cada uno está en su lugar y tiene un papel en la construcción colectiva del conocimiento".
Sistemaren ezaugarri bat, ikasleak askatasuna du iarakasgaiak aukeratzekoan, hau da, 11 urterekin aukeratu dezakete beste hizkuntza bat: alemana, frantsesa, suekoa eta rusoa. Normalean frantsesa hartzen dute. 13 urterekin, hautazkoak dituzte, hautazko bat aurrera eramateko gutxienez 16 ikasle matrikulatu behar dira. 16 urte arte bere autonomia eraikitzen joaten dira. Helburua hau lortzeko , nahi izanez gero, aholkulari baten laguntza dute.
9 urte arte ez dizkiete notak jartzen. Hala ere, ez dute zifrarik erabiltzen.
2008/12/27
Finlandiako ikasleak
Etxerako lanak sakratuak dira. Azterketa batean norbaiti kopiatzen harrapatzea ezinezkoa da, txarto ikusita dago. Beraz, azterketa batean txuleta bat ateratzea pentsaezina da. Haien kulturan urrengo bi baloreak oso garrantzitsuak dira: zintzotasuna eta lana. Finlandian ia ez dago okerbideratze publikorik . Ez dago errepikatzailerik. Aurreko sarreran esan dudanez bezala, espainiako ikasleek hainbat aukera dute irakasgaia bat gainditzeko, baina finalandiako ikasleek, aldiz, opurtunitate bakarra dute azkerketa bat gainditzeko, beraz aukera hori aprobetxatu behar dute eta azterketaren bat gainditzen ez badute beste ordu bat geratzen dira klasean frogatzeko gaia badakitela, bestela, azkenean, gainditzen ez badute, udan ikasi behar dute, baina promozioa automatikoa da. Kritikozko arraziobidea memorizazioa baino lehenago estimulatzen dute. Hezkuntza sistema honen hlburua, batez ere, kritikozko arrazoibidea estimulatzea da eta ikasleei eztabaidatzera ere gonbidatzen zaie. Ikasleek klase ezberdinak dituzte, nahi dituztenak aukeratzen dituzte. Dantzak, antzerki, ile apainketa, sukaldaritza!!! ( gehienak eskolan janaria egiten ikasten dute, gero etxean tokatzen zaienean haiek prestatzen dute janaria, inolako laguntzarik gabe), sky, hockey, martzial arteak. Lehen sorospen, soldadura, zurgintza edo musika ere. Ikasleek jotzen dute; biolina, gitarra elektriko edo beste musika-tresna, haiek nahi dituztenak.
Espainiako ikasleak
Espainiako irakaskuntza eta Finlandiako irakaskuntza konparatzen baditugu, erraz ikus dezakegu ezberdinatasun ugari daudela.
Nola izan daiteke, 15 urtetako ikasle espainiar batek D.B.H-a ia-ia amaitzea, " aprobando por los pelos ", ingeleses bakarrik hitz batzuk esateko gai izatea eta ez izatea zaletasunik irakurtzeko, " Lo típico para un español ".
Espainiako ikasleen %43a, BDH-koak, kurtsoren bat ez dute gainditu. Irakasgaiak gainditzeko hainbat aukera dituzte. Hala ere, ez dituzte gainditzen eta irailera joan behar dira.
Irakurtzen dutena ez dute ulertzen. Laugarren lerroan daudenean galtzen dira. Beraz, irakurtzerakoan ulermen arazoak dituzte , nabaria izan da PISA azterketan; jaitsiera nabaria eta kezkagarria izan dute.
Espainiako hezkuntza sistemak mintzaera eta eztabaida baztertzen ditu.
Ikasle espainiarrak lasai-lasai hartzen ditu apunteak, aharrausi egiten duen bitartean.
Eskoletako ateetan erraz ikus daitezke ikasleei erretzen. Zergatik Espainian hori normala da eta Finlandian pentsaezina? Zergatik azterketetan txuletak ateratzen dituzte eta Finlandiako ikasleek ez dakite ezta zer den txuleta bat ere?
Finlandiako gobernuak ez bezala, espainiakoak ez ditu testuzko liburuak ordaintzen, familia bakoitzak, seme bakoitzarekin, irailean 200 euro inguru xahutzen du. Horrez gain, eskolako materiala, eskolako autobusa,... hainbat gauza gehiago ordaindu behar ditu.
Saili Sipilä 15 urte ditu. Bere gurasoekin eta bi anaiekin bizi da Espoo-n, 360.000 biztanle dituen hiria da.Seppo, bere aita, teologoa da eta bibliak itzultzen ditu. Hamabi hizkutza ezberdinak ezagutzen ditu, adibidez; arameoa, koptoa eta arabe klasikoa. Leena, bere ama, erizaina da eta ospital batean lan egiten du. Espoo Finlandiako bigarren hiria da eta nagusien artean ( pertsona helduak ) %34-a goi mailako ikasketak ditu." No hay apenas delincuencia. Nuestros hijos pueden pasear de noche con tranquilidad ", esaten du aitak.Goizeko 7:45. Zapatoak janzteko eta etxetik ateratzeko ordua da, eskola, lanera,... joateko. Saili(e) k autobusa urbanoa hartzen du ( ez daude eskolako autobusak ). Udalerriak ikasleei diru-laguntzak ematen dizkie autobuseko txartelak erosteko. Legeen arabera, ikaslen etxeak eskoletatik ezin dira egon 5kilometro baino urrunago. Oinez joan daiteke, 20minuto behar izango luke , baina eurizirina ari da eta ez du nahi. Sili(e) k baditu motorra eta bizikleta, ikasle gehienak bezala, baina hotz handia egiten duenean bakarrik batzuk hartzen dituzte. Eskolako sarreran ez da ikusten jendea erretzen. Ez zigarro-punta, ez hosto bat ezta pintaketa bat ere. " Aquí no se ensucia ni la nieve ". Eskolaren barruan, garbitasuna gehiago nabarmentzen da. Idazmahaietan eta komunetan ez dago inolako ziriborrorik. Lehen aldiz erabiltzen dutela ematen du.Saili Saarnilaakson eskola publikora joaten da. Nola ez, dohainik da. Eskolaren hornikuntza primerakoa da, geletan denetarik dago: telebista pantaila erraldoiarekin, 200litroko arrainontzi bat, bertan koloretako arrain ezberdinak, sukaldea harraskarekin, audibisualak, aire girotu, hainbat landare. Ikasle bikote bakoitzarentzat ordenagailu bat. Josteko hamabi makina, soldatzeko aparatuak, zurgintzako lanabesak, eskiak. Gimnasio estalia, antzerki klaseetarako auditorio bat eta jantoki bat autozerbitzuarekin. Gauza guztiak primeran daude.
Testuzko liburuak dohainik dira, eskolako material eta janaria ere dohainik dira. Menu bakoitza udaletxeari 65 zentimo kostatzen zaizkio.
Menua: plater bero bat, esnea eta fruta.
Ume batek ikasi nahi badu, mediku, ingeniari edo epaile bat izatera ailegatu daiteke, nahi duena, nahiz eta bere familia txiroa izan, beti ahaleginak egiten baditu.
" La educación de cada finlandés le cuesta 200.000 euros al Estado, desde que entra en la guardería hasta que sale de la universidad con su título. Es el dinero mejor empleado de nuestros impuestos. Indica el profesor de Matemáticas "
Unibertsitariek bakarrik testuzko liburuak eta janaria ordaintzen dituzte. Estatua diru-laguntzak ematen dizkie emantzipatzeko. Diru horrekin etxebizitza bat alokatzen dute. Sistema guztia prestatuta dago finlandesek txikietatik autonomoak izateko eta 18 urte betetzerakoan haien kontuz bizitzera joateko.
PISA, (Informe del Programa Internacional para la Evaluación de Estudianes ), ingeleses bere siglak Programe for Internacional Student Assessment adierazi nahi dute eta frantzeses Programme for International pour le suivi des acquis des élèves. Ikasleen etekinetan oinarritzen diren azterketa mundialak. Hiru urtetik hiru urtera egiten dira eta haien helburua nazioarteko ikasleen balorazioa da. Informe hauek OCDEk burutzen ditu eta 15 urte dituzten ikasleentzat zuzenduta daude.
Hurrengo taulan, herrialde bakoitzak lortutako puntu-kopurua eta lekua agertzen dira:
Una enseñanza valorada Desde que el luteranismo estableciese en el siglo XIX la obligación de todo ciudadano de saber leer para ámbitos tan cotidianos como casarse, la Educación en Finlandia ha sido muy respetada por la sociedad.
Ser maestro es un orgullo A diferencia de los que ocurre en otros países, en Finlandia la profesión de maestro es una de las más demandadas.
La exigencia de la carrera En Finlandia para ejercer como profesor es imprescidible contar con una licenciatura. Además, el hecho de ser una carrera tan solicitada permite a las universidades ser mucho más exigentes.
Gratis hasta el dentista En Finlandia la Educación Obligatoria –que comprende entre los 7 y los 16 años– es completamnete gratuita. Los padres no pagan ni un euro por la enseñanza, comida, trasporte y sanidad de sus hijos.
La igualdad real La equidad es una de sus señas de identidad. La diferencia en PISA entre niños y niñas y entre las diferentes regiones fue menor que en el resto de países participantes.
Amplia flexibilidad Finlandia cuenta con un sistema educativo muy flexible que se basa en la delegación de poderes. Cada municipio es responsable de la organización y cumplimiento de los objetivos educativos. Y profesores y colegios eligen el material y métodos de enseñanza más apropiado para sus alumnos.
Muy participativo Existe una gran interacción entre profesores y alumnos pero también entre los diferentes actores: autoridades, colegios, docentes, familias, asociaciones y sindicatos.
Leer tambiéne es gratis Una extensa red de bibliotecas permite disponer de todos los libros completamente gratis.
Herri Eskandinaviar- eko derrigorrezko hezkuntza 9 urtekoa ( seiurte Lehen Hezkuntzan eta hiru d.b.h- an ) eta dohaina da. Eskola pribatuetara bakarrik % 5 ikasle joaten dira , hauentzat ez da dohaina. Finlandian unibertsitate pribatuak ez dira existitzen, guztiak estatukoak dira. Finlandiarrek B.P.G-eko ( barne produktu gordina ) % 6a hezkuntzarako gordetzen dute.Pisa 2.003-ko nazioarteko ebaluazioetan, 15 urteko gazteentzat OCDE-k prestatukoak, Finlandiak lehenengo postua hartu zuen, irakurketan eta zientzietan, Korea, Kanada, Australia eta Zelanda Berriaren aurretik, eta bigarren postua matematiketetan, Hong Kong-ren atzean.
"Todos los estudiantes reciben el mismo programa. En los resultados de las pruebas PISA 2003, los alumnos de Finlandia con rendimiento más bajo están en un nivel muy alto comparados con los de otros paises, y nosotros les damos mucho apoyo.Otra diferencia importante con respecto a otros países es que en Finlandia todos los docentes tienen una formación universitaria" Välijärvik aditua zehaztu zuen
90. hamarkadaren ondoren irakasleen eragina indartu zen , Finlandiak hezkuntza deszentralizatu eta udaleei botere handiagoa eman zienean. Gaur egun, irakasleek testuzko liburuak aukera ditzakete, eskolaren programa, diziplina arauak, ebaluazio sistemak eta eskolen eta gurasoen arteko elkarlana bultzatu. Finlandian, gobernuak paper erabakigarria du herrialdeko zonalde ezberdinetan alde ekonomikoan ezberditasunik ez egoteko.
Gaur Finlandiako hezkuntzaren arrakastaren klabeak zeintzuk diren ikusiko ditugu. Irakaskuntza eskoletan irakasten da. Horretarako irakasleak behar dira, baina baita ikasleen eta gurasoen konpromisua ere.
Eskola: gelak ia egun osoa zabalik daude, nahi duten ikasleek ikasteko. Horrez gain, eskola partikularrak eskolako jornaldian sartzen dira. Argi dago hau aplikatzeko errekurtso gehiago eta irakasle gehiago behar direla. Bestetik, legeak esaten du; gela bakoitzean ezin direla egon 24 ikasle baino gehiago. Adibidez, Soarniloakson eskolan 400 ikasle eta 40 irakasle daude. Gainera mediku bat, gizarte-laguntzaile bat, psikologo bat eta dentista bat daude.
Irakasleak: bere figura prestigio handia du, mediku edo abokatu baten bezala. Finlandiako gizartean, eskola eta familia oso batuta daude. Beraz, irakaslea miresle izaten da ikasleengatik eta batita gurasoengatik ere. Espainiako irakasleekin konparatuz, finesek soldata ona dute, nahiz eta batzuk kexatu. Bestetik, irakasleen eskolan sartzea oso zaila da. Bakarrik % 15 eskatzaile lortzen dute sartzea, 9 bat eskatzen dute. Horrez gain, proba ezberdinak egin behar dituzte, adibidez, elkarrizketak. Sei urte egon behar dira, ikasten, ez hiru urte Espainian bezala." Es la carrera más difícil y prestigiosa de Finalandia y no por ello la profesión mejor pagada ".
Finlandiako bi irakasleen ikuspegia.
Rocio, espainakoa da eta lenguaiako klaseak ematen ditu Finlandian:
"Cobro 1.800 euros por 15 horas semanales. El sistema no te incentiva a que trabajes más. Prefieren repartir el trabajo para que no haya paro. ¿Cómo? Aumentando mucho los impuestos a los que ganan más. A mí sólo me retienen el 10%. Pero a un médico que gane 5.000 euros le retienen la mitad. Además, tienes derecho a paro toda la vida. Tendría que pensármelo mucho para volver a España".
Non sartzen dute presio handiago?Ingeleseko irakaslea:
"Sin duda, en la enseñanza de la lengua materna. Somos los primeros del mundo en ciencias y los segundos en matemáticas, pero el mayor reto de enseñar matemáticas es conseguir que los alumnos comprendan lo que leen, el enunciado de los problemas. Por eso lo fundamental es que lean. Y también es muy importante la enseñanza de lenguas extranjeras".
"El finés es una lengua minoritaria. Los alumnos también estudian sueco e inglés obligatoriamente. Y alemán, francés o italiano como optativas. Pero tienen una gran ventaja. Las películas y series de televisión extranjeras no están dobladas. Todas se pasan con subtítulos. Los niños se acostumbran desde pequeños a escuchar otros idiomas y, además, adquieren destreza lectora. Hay que leer rápido los subtítulos para no perder el hilo del programa. Ahora incluso los alumnos aprendieron algunas palabras de español porque Los Serrano es la serie de moda".
Gurasoak: haien papera oso garrantzitsua da. Bere semeen hezkuntzan asko inplikatzen dira.
Ikasleak: ikasle baten bizitza ezagutuko dugu.
Saili, bere klaseak 45 minutokoak dira, jolas-ordua du eta 30 minuto jateko. Ordutegian badaude geldiune txiki batzuk, ikasleak neka ez daitezen. Saili etxera itzultzen da, hockey-era jolasten du eta etxeko-lanak egiten ditu...
"Tardo de una a dos horas. Luego cuido de mi hermano Joel o cocino si no hay nadie más en casa. A las siete hemos cenado. Me conecto un rato al Messenger si mi padre no está trabajando en el ordenador. O juego a videojuegos de rol y de estrategia. Luego, me acuesto y me quedo leyendo hasta las once. Mis libros preferidos son las novelas de Julio Verne y todos los de Harry Potter. El último lo voy a leer en inglés. Todavía no tengo claro qué quiero ser de mayor. Químico, veterinario o diseñador de videojuegos".
Badakigu non dagoen Finlandia? eta badakigu zein den bere hizkuntza ofiziala? eta badakigu ... Ez larritu, gaur Finlandia non dagoen eta beren ezaugarriak ezagutuko digutu.
Finlandia, ofizialki Finlandiako Errepublika, Europa iparraldeko herrialde bat da. Hiriburua Helsinki da, eta Suedia, Errusia eta Norvegiarekin egiten du muga mendebalde, ekialde eta iparraldean.
Finlandiaren ekonomia eta ongizate maila etengabe hazten joan dira azken urteotan, harik eta gaur egun, munduko 11. herrialde garatuena bihurtu den. Gainera, erakunde garrantzitsuek herrialde askeena izendatu dute, bere prentsa askea, korrupzio eza eta eskubide politikoengatik. Beraien jarrera neutralagatik gainera munduko herrialde zoriontsuenetarikoa bilakatu dute.
Aland Uharteak, Finlandiako berezitasuna dira. Betidanik, Itsaso Baltikoko merkatal-gune izan dira, eta herrialde askotako biztanleak bizi izan dira bertan. Finlandiaren parte izan da beti, baina beraien kultura propioa daukate, nahasketen bidez lortutako kultura. Honen bidez, uharteek autonomia maila sendoa daukate, eta bertan finlandiar gobernuak esku-hartzea debekatua dituen hainbat erabaki har daitezke.
Biztanleria
Finlandiak, 5 bat milioi biztanle ditu eta 15 km²-ko biztanle-dentsitatea, Islandia eta Norvegia ondoren, Europa osoko biztanle-dentsitate txikieneko herrialdea bihurtzen dutenak. Biztanleria, hego-mendebaldeko kostaldean kokatzen da batez ere, beste aldetik, Laponian, iparraldean, 2 km²-ko biztanle-dentsitatea dute.
Gaur egungo biztanleak, duela 4.500 urtean ehizatik eta bilketatik bizi ziren Eskandinaviako tribuetatik zuzenik datozela uste da, baina gehienek hauek, gaur egungo samiarrak zirela uste dute eta gaur egungo biztanle gehiena inguruetatik etorritako arraza nahasketaren ondorio direla. Izan ere, samiarrak, Zirkulu Polar Artikoan bizi izan dira duela 7.000 urte baino gehiagoz. Gaur egun, 4.500 inguru baino ez dira gelditzen Finlandian (Laponia Probintzian), eta gutxiengoen eskubideak dituzte, bere hizkuntza eta kultura mantentzen lagundu dutenak.
Erlijioa
Eliza nagusiak luteranoa eta ortodoxoa dira. Hala ere, eliza ofizioetara jotzen duen jendea, portzentaietan aurkezten dena baino txikiago da, %13a bi elizak batuta. Izan ere, luterano gehienek beraien praktika erlijiosoak igarotze erritoetara (bataioak, ezkontzak, hiletak) mugatzen dituzte.
Luteranismo: %82,5 Sinisgabeak: %15,1 Beste batzuk: %1,2 Errusiar Eliza Ortodoxoa: %1,1
Suedieraz hitz egiten dutenak, Åland Uharteetan eta Pohjanmaako kostaldeko herri batzutan batik bat. Baina hauek, Finlandiako biztanleriaren %5a baino ez dira.
Finlandieraren erabilera gutxinika hazten dijoa, eta Europako hizkuntza isolatu bat izatetik geroz eta garrantzi gehiago izatera igaro da azkenengo urteetan. Hala ere, hazkuntza hau oso motel dijoa, kanpotik iritsitako inmigrazioa eta errusiera eta suediera bezalako hizkuntza garrantzitsuak ondoan izatearen ondorioz. Hala ere, Finlandiak Europa osoko inmigrante portzentaia gutxieneko lurraldeetarikoa dugu.
Iparraldean samiera hitz egiten duten tribuak aurkitzen dira, baina ez dira biztanleria osoaren baino %0,1ra iristen.
Osasun zaintza aurreratua dauka Finlandiak. Zaintzaren %76,6a publikoa da, hau da Europar Batasuneko portzentaiarik altuenetarikoa, eta mediku bakoitzeko 307 biztanle baino ez daude. 1970eko datuak izugarriak izan ziren, bihotzeko gaixotasunaz hiltzen ziren gaixoen kopurua munduko altuena baitzen. Hala ere, gaur egun arazoak atzean utzi dira, eta kirol eta finlandiar sukaldaritzaren hobekuntzek herrialdea munduko osasuntsuena bihurtu da.
Bizi itxaropena, 82 urtekoa da emakumezkoentzat eta 75 urtekoa gizonezkoentzat.
Talde Etnikoak
Europa mailan immigrante gutxieneko herrialdea da. Hau da, finlandiarrak %97,6a osatzen duten eta besteak gehien bat inguruko herrialdeetako biztanleak dira (errusiarrak, estoniarrak...) eta iparraldean bizi diren finlandiar samitarrak.
Gobernua
Finlandia, Errepublikaparlamentarioa da. Gobernua, presidenteak, lehen ministroak eta 200 bazkideko parlamentuak osatzen dute. Herbehereak eta Erresuma Batuarekin batera, Finlandia, parlamentu ez-konstituzionala duen herrialde bakarra da eta hau nahi duena egiteko aske da. 2006. urtean korrupzio txikieneko eta askatasun gehieneko herrialdea izendatu zuten.
Egun hauetan zehar Finlandiako hezkuntzari buruz ahal dudan guztia eskainiko dizuet.
Hasteko esan behar dut Finlandiako hezkuntza, munduko honena dela eta 15 urteko ikasleen irakurtze, zientzia eta matematika mailak munduko aurreratuenak direla ( KHEE erakundeak 2006. urtean argitaratu zuen arabera ). Argi eta garbi ikus daiteke, 2003. urteko PISA-ko azterketen emaitzak kontuan hartzen baditugu, herrialde honek emaitza hoberenak lortu zituen. Herrialde honen derrigorrezko hezkuntza bederatzi urtekoa da. Zazpi urtetik hamasei urte bitartean gauzatzen da ( lehenengo eta bigarrengo hezkuntzak ). Herrialde askok haien saileko ordezkariak Finlandiara bidali dituzte, hauen hezkuntza sistemaren klabeak in situs ezagutzeko. Zer da PISA? Zeintzuk dira Finlandiako hezkuntzaren arrakastaren gakoak? Zer papera duteirakasleek? Zergatik ... ? Galdera hauek eta beste ezezagun batzuk blog honetan landuko ditugu.
Ez dugu denborarik gehiago galduko, goazen irakurtzera!!!!!!!!!!
